Wat is Asbest?

Wat is asbest precies?

Asbest is een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen die zijn opgebouwd uit zeer fijne vezels. Het is een natuurlijk product en wordt gewonnen in mijnen of open groeven in Zuid-Afrika, Australië, Canada, de Oeral, China, Turkije, India en Kazachstan.

Er bestaan verschillende soorten asbest.

De meest gebruikte zijn:

Chrysotiel (witte asbest)

Amosiet (bruine asbest)

Crocidoliet (blauwe asbest)

Chrysotiel behoort tot de serpentijnachtige gesteenten, zo genoemd omdat de vezels spiraalvormig zijn. Amosiet en crocidoliet behoren tot de groep van de amfibole mineralen, die bestaan uit rechte, naaldvormige vezels. De amfibolen zijn het meest schadelijk voor de gezondheid, maar werden het minst gebruikt. Chrysotiel is goedkoper en gemakkelijker te bewerken waardoor het de meest ontgonnen en gebruikte asbestsoort (ongeveer 90%) is.

Alleen aan de kleur van het ruwe asbest kan men zien tot welke asbestsoort de vezels behoren. Wanneer het materiaal verwerkt is, kan dat echter niet meer. Alleen laboratoriumonderzoek kan dan nog verduidelijking geven. In het algemeen geldt overigens dat verwerkte asbest niet met het blote oog kan herkend worden. Ervaren specialisten (her)kennen echter de materialen die vrijwel zeker asbest bevatten.

Afhankelijk van het gebruik en de staat van bewaring worden asbesthoudende materialeningedeeld intwee groepen:

Hechtgebonden asbest:dit zijn alle producten waarin de asbestvezels gebonden zijnmeteen bindmiddel en zich in een goede staat bevinden.Hierdoor komen de asbestvezelsnietzomaar vrij.Het bindmiddel is vaak cement, bitumen,kunststof of lijm.Uit dezematerialenkomen weinigasbestvezels vrij(tenzij men ze bewerkt: zagen, slijpen, boren, schuren).

Deze groep bevat onder andere golfplaten en leien in asbestcement.

Losgebonden asbest:dit zijn alle andere asbesthoudende materialen,die niet in decategorie ‘hechtgebonden asbest’ passen.Het gaat om producten waarbij de asbestvezelsniet in een stevig bindmiddel zitten. Ook zijn de concentraties van de asbestvezels veelhoger. Deze materialen zijn veel gevoeliger voor beschadigingen, waardoor er sneller grotehoeveelheden vezels kunnen vrijkomen. Deze categorie bestaat voornamelijk uitvlok- en warmte-isolatieproducten die in grote hoeveelheid toegepast zijn,maar ook uitsommige weinig gebonden platen voor valse plafonds.

Deze asbesthoudende producten zijn de gevaarlijkste, want er kunnen veelasbestvezels uit vrijkomen.

Waarom werd asbest gebruikt?

Asbest werd in het begin van de 20e eeuw beschouwd als een wondermateriaal omwille van zijn veelzijdigheid.Door asbest toe te voegen werd het materiaal steviger, maar ook goedkoper. De voornaamste redenen om asbest te gebruiken waren de gunstige karakteristieken zoals het geluid-, elektrische- en warmte-isolerend vermogen voor het maken van bijvoorbeeld branddeuren.De sterkte en slijtvastheid van het materiaal maakten het zeer geschikt voor het fabriceren van bloembakken, palen, waterleidingen,...

Het is mogelijk om asbest te spinnen, weven en in vele materialen te verwerken. Asbest werd ook tegen wanden en plafonds gespoten en in de vorm van plaasterisolatie rond verwarmingsbuizen aangebracht.

Gebruik van asbestin België

De asbestindustrie heeft in België een grote bloei gekend. In de tweede helft van de twintigste eeuw werd asbest aangewend bij de productie van tal van materialen en voorwerpen voor dagelijks gebruik. Na de brand van het warenhuis L’Innovation te Brussel (1967) kende het gebruik van asbest als brandwerend materiaal een sterke uitbreiding. Asbest werd in de Belgische bouwsector gebruikt tot het einde van de jaren 1980.

Asbest: evolutie doorheen de tijd

1870:Gebruik van asbest op grotere schaal

1924:Vaststelling dat asbest inademen nefaste gevolgen voor de longen heeft

1953:Asbestose beperkt toegevoegd aan de Belgische lijst van erkende beroepsziekten

1969:Asbestose uitgebreider toegevoegd aan de Belgische lijst van erkende beroepsziekten

1970-1985:Hoogste piek van asbestinvoer naar aanleiding van de Innovation-brand in Brussel

1978:Eerste verbodsbepalingen op het gebruik van asbest:

Koninklijk besluit: verbod blauwe asbest in de bouwsector

Koninklijk besluit: verbod verschillende specifieke asbesttoepassingen op de werkplaats (poeders, verven, vernissen, asbestcement…)

1982:Mesothelioom toegevoegd aan de Belgische lijst van beroepsziekten

1986:Koninklijk besluit: grenswaarden voor beroepsmatige asbestblootstelling en asbestconcentratie in de lucht op de werkplaats

Koninklijk besluit: etiketteren van producten die asbest bevatten

1991:Koninklijk besluit: verplichting voor de werkgever tot het bijhouden van een asbestinventaris op de werkplek

1998:Koninklijk besluit: bijna-totaal asbestverbod met een lange lijst van toepassingen

2001:Koninklijk besluit: algemeen verbod op het produceren, het gebruiken en het op de markt brengen van alle toepassingen van asbest.Asbest mag alleen nog gebruikt worden voor onderzoeks-, ontwikkelings- of analysedoeleinden, dus in laboratoria, onder strikte voorwaarden

2005:Verbod op verbruik, gebruik en handel van alle asbestsoorten voor de hele Europese Unie